Зерттеудің өзектілігі. Мүмкіндігі шектеулі балаларды жалпы білім беру процесіне қосу оларды психологиялық-педагогикалық қолдау мен сүйемелдеуін ұйымдастыру тиімсіздігіне байланысты белгілі бір қиындықтарды тудырды. Бұл негізінен мектепке дейінгі және мектеп ұйымдарында кәсіби қызмет дағдыларын меңгермеген арнайы педагогтардың инклюзивті бағытталған кәсіби құзыреттіліктерінің болмауына байланысты. Инклюзивті ұйымдар көбеюде, ал мүмкіндігі шектеулі балалар оқу процесінде елеулі қиындықтарға тап болады және арнайы педагогтардың білікті көмегіне мұқтаж. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысымен бекітілген «Білімді ұлт «сапалы білім беру» ұлттық жобасында қойылған «даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды арнайы психологиялық-педагогикалық қолдаумен және ерте түзетумен қамту» 2025 жылға қарай 100% қамтамасыз етудің нақты міндетіне байланысты инклюзивті ұйымдарды инклюзивті бағдарланған құзыреттіліктері қалыптасқан педагогтермен қамтамасыз ету қажеттілігі туындайды. Сонымен қатар, қазақстандық жоғары оқу орындарында қалыптасқан арнайы педагогтарды даярлау дәстүрлі түрде білім алушыларды арнайы балабақшалар мен мектептерде, оңалту орталықтарында, психологиялық-педагогикалық қолдау кабинеттерінде және т. б. кәсіби қызметке бағыттайды. Бұл қарама-қайшылықты шешу ЖОО-да арнайы педагогтерді даярлау процесін елеулі түрде қайта қараған жағдайда ғана мүмкін болады, оларды инклюзивті ұйымдардағы болашақ жұмысына қайта бағыттайды.
Бағдарламаның мақсаты. Қазақстан Республикасында инклюзивті білім беруді дамытудың қазіргі заманғы үрдістеріне сәйкес ЖОО-да арнаулы педагогтерді даярлаудың жаңғыртылған процесін бағыттарын, мазмұнын, әдістерін, технологияларын және оларды инклюзивті ұйымдардағы болашақ жұмысқа қайта бағдарлай отырып, оқу-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу.
| № | 2023 күтілетін нәтиже | 2023 жылы 9 айда алынған нәтиже |
| 1 | Инклюзивті ұйымдарды арнайы педагогтармен қамтамасыз ету туралы талдамалық материал. РИНЦ-1 ғылыми мақаласы | – Инклюзивті ұйымдарды арнайы педагогтермен қамтамасыз ету туралы талдамалық материал дайындалды. ҚР-дағы мектепке дейінгі және мектептегі білім берудің арнайы және инклюзивті ұйымдарының желісіне қатысты ресми және зерттеу статистикалық деректері, статистикалық мәліметтердің қысқаша мазмұны мен топтамасы зерделенді. – РИНЦ-те 1 ғылыми мақала жарияланды |
| 2 | ҚР инклюзивті ұйымдарында әкімшілік пен педагогтердің сұхбаттасуының жалпыланған нәтижелері | Мектепке дейінгі және мектеп ұйымдарында арнайы педагогтарды даярлауға инклюзивті ұйымдардың талаптарын айқындау мақсатында ҚР инклюзивті ұйымдарында әкімшілік пен педагогтердің сұхбаттасуының жалпыланған нәтижелері ұсынылды. |
| 3 | Қазақстандық жоғары оқу орындарында «арнайы педагогика» ББ студенттерінің сауалнамасының жалпыланған нәтижелері | Қазақстандық жоғары оқу орындарында «Арнайы педагогика» ББ студенттерінің инклюзивті бағдарланған даярлығының жай-күйін зерделеу және ЖОО-да инклюзивті білім беру жағдайында жұмысқа даярлық деңгейін бағалау бойынша сауалнамасының жалпыланған нәтижелері ұсынылды. |
| 4 | «Арнайы педагогика» ББ түлектерінің сауалнамасының жалпыланған нәтижелері | Инклюзивті ұйымдарда жұмыс істейтін «Арнайы педагогика» ББ түлектерінің сауалнамасының жалпыланған нәтижелері ұсынылды. Әлеуметтік сауалнаманың мақсаты түлектердің өздерінің инклюзивті бағдарланған дайындық деңгейін анықтау, олардың жұмысында кездесетін қиындықтарды және инклюзивті білім берудегі арнайы мұғалімнің қызметін ұйымдастыру және мазмұны мәселелері бойынша теориялық білімдегі олқылықтарды анықтау болды. – ҚР ҒЖБМ ҒжЖБСҚ журналында ғылыми мақала жарияланды |
| 5 | «Арнайы педагогика»ББ іске асыратын ЖОО оқытушыларының сауалнамасының жалпыланған нәтижелері. | ЖОО оқытушыларының сауалнамасының жалпыланған нәтижелері ұсынылды. Абай атындағы ҚазҰПУ зерттеушілер тобы арнайы педагогтарды даярлауды жүзеге асыратын ЖОО оқытушыларына әлеуметтік сауалнама жүргізді. Социологиялық сауалнаманың мақсаты оқытушылардың арнайы, инклюзивті бағдарланған, ЖОО-да арнайы педагогтерді даярлау қажеттілігі туралы, осындай дайындықтың қазіргі жағдайы туралы пікірлерін зерделеу, ЖОО-да инклюзивті білім беру жағдайында жұмысқа арнайы педагогтерді даярлау процесін жақсартудың мүмкін жолдары туралы оқытушылардың пікірлерін анықтау болды. |
| 6 | «Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеу үшін мамандар даярлаудың шетелдік тәжірибесі» монографиясы. Авторлық куәлік | – «Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеу үшін мамандар даярлаудың шетелдік тәжірибесі» монографиясы жарық көрді. – «Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеу үшін мамандар даярлаудың шетелдік тәжірибесі» ұжымдық монографиясына зияткерлік меншікке авторлық құқық туралы куәлік алынды |
| 7 | ТМД – да арнайы педагогтарды даярлау үрдістерін анықтау бойынша талдамалық материал | ТМД – да арнайы педагогтарды даярлау үрдістерін анықтау бойынша талдамалық материал ұсынылды. |
| 8 | Рецензияланатын шетелдік журналдағы немесе ККСНВО МНВО – 4 журналындағы ғылыми мақала | РИНЦ 3 мақаласы және ҚР ҒЖБМ ҒжЖБСҚ 2 мақаласы жарияланды. |
РИНЦ журналдарында жарияланған мақалалар:
– Билялов Д.Н., Мовкебаева З.А., Дюсенбаева Б.А., Дузелбаева А.Б., Хамитова Д.С., Оразаева Г.С. СОСТОЯНИЕ ПОДГОТОВКИ И ОБЕСПЕЧЕНИЯ СПЕЦИАЛЬНЫМИ ПЕДАГОГАМИ ИНКЛЮЗИВНОГО ПРОЦЕССА В КАЗАХСТАНСКИХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ//Научное обозрение. Педагогические науки. – 2023. – № 1. – С. 30-35; URL: https://science-pedagogy.ru/ru/article/view?id=2467 (дата обращения: 21.06.2023).
– Билялов Д.Н., Мовкебаева З.А., Дюсенбаева Б.А. КОМПЕТЕНЦИИ СПЕЦИАЛЬНОГО ПЕДАГОГА В ИНКЛЮЗИВНОМ ОБРАЗОВАНИИ //Научно-практический журнал «Заметки ученого» – 2023. – №2. С. 45-55.
– Туребаева К.Ж. Рамазанова Д.Ж. Проблема готовности будущих специальных педагогов к работе в условиях инклюзивного учебного заведения //ЭЛЕКТРОННЫЙ НАУЧНЫЙ ЖУРНАЛ «ДНЕВНИК НАУКИ», – 2023. – №4. DOI 10.51691/2541-8327_2023_4_16
ҚР ҒЖБМ ҒжЖБСҚ ұсынған журналдарда мақалалар жарияланды:
– Г.А. Абаева, Г.С. Оразаева, Л.Н. Лиходедова «Состояние и перспективы подготовки специальных педагогов в современных условиях»// Журнал Педагогика и психология» КазНПУ имени Абая. No1(54),2023. С.90-101. https://doi.org/10.51889/2077-6861.2023.1.30.030
– Жумагелдиева А.Д., Абаева Ғ.А. ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ОРТАСЫНДА ПЕДАГОГТАРДЫҢ КӘСІБИ ДАЯРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҮЛГІСІ//
Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2(78), 2023 ж. – Б. 136–145. https://doi.org/10.51889/2959-5762.2023.78.2.014
Жарияланған монография:
– Мовкебаева З.А., Абаева Г.А., Оразаева Г.С., и др. «Зарубежный опыт подготовки специалистов для работы с детьми с ограниченными возможностями». Монография под редакцией Д.Н. Билялова. – «ТОО «Нур-ДиАс баспасы», Алматы – 2023г. 315 с.
Алынған қауіпсіздік құжаттары:
- Свидетельсвто об авторском праве на интеллектуальную собственность на коллективную монографию «Зарубежный опыт подготовки специалистов для работы с детьми с ограниченными возможностями» № 38985 от09.2023 г.
Зерттеу тобының құрамы
| № п/п | Аты-жөні (бар болса), білімі, дәрежесі, ғылыми атағы | Хирш индексі, ResearcherID, ORCHID, Scopus Author ID идентификаторлары (бар болса) |
| 1 | Билялов Дархан Нұрланұлы, философия докторы (PhD) | Хирш индексі – 3 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57204138208 |
| 2 | Мовкебаева Зульфия Ахметвалиевна, педагогика ғылымдарының докторы, доцент | Хирш индексі – 3, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57190754145 Scopus Author ID – 57190754145 Web of Science Researcher ID |
| 3 | Хамитова Дана Сұңқарбекқызы, философия докторы (PhD) | Хирш индексі – 2, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219914649 Scopus Author ID – https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219914649 Web of Science Researcher ID ABB-3412-2020, ORCID – |
| 4 | Абаева Ғалия Әскербекқызы, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент | Хирш индексі -1 ORCID: |
| 5 | Туребаева Клара Жаманбаевна, п. ғ. д., профессор | Хирш индексі -1 |
| 6 | Рамазанова Динара Жубанышевна, философия докторы (PhD) 6D010300- Педагогика және психология | Хирш индексі -1 (WoS), Researcher ID 42384338, https://www.webofscie nce.com/wos/woscc/cit ation-report/b0a07547- c996-430d-a6f7- Scopus Author ID: https://www.scopus.co m/authid/detail.uri?aut horId=56658769900 ORCID: |
| 7 | Оразаева Гульжан Сериковна, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент | ORCID: https://orcid.org/ 0000-0002-1823-4839 |
| 8 | Алшынбекова Гульназия Канагатовна, биология ғылымдарының кандидаты | Хирш индексі -2 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57191073992 ORCIDID: 0000-0001-5143-2338 AuthorIDScopus: 57191073992 Web of Science ResearcherID |
| 9 | Лиходедова Людмила Николаевна, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент | Хирш индексі – 0 |
| 10 | Кабдырова Айнур Аскарбековна, философия докторы (PhD) | Хирш индексі – 2, ORCID |
| 11 | Дузелбаева Айтолкын Болатовна, философия докторы (PhD) | Хирш индексі – 2, ORCID – 0000-0002-6743-1644, Scopus Author ID – https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57201399910 |
| 12 | Дюсенбаева Бибигуль Амангельдиновна, философия докторы (PhD) | ORCID – https://orcid.org/0000-0003-2895-1169
|
| 13 | Ахметова Асем Еркеновна, магистр | https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57194520994 |
| 14 | Увалиева Маржан Зайнидиновна, докторант | ORCID – https://orcid.org/ 0000-0003-0734-3455 |
| 15 | Кудайбергенова Улбосын Жаксылыковна, докторант | ORCID: 0000-0001-9697-6638 |
| 16 | Наталья Валентиновна Суй-фу шун, докторант | ORCID: 0000-0002-2847-3235 |
| 17 | Ермағамбет Әлия Ықыласқызы, докторант | |
| 18 | Ахметова Актлек Жаксылыковна, есепші,экономика магистрі | – |
| 19 | Килыбаев Талгат Берикказиевич, философия докторы (PhD) | ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7235-3399 |
