Жобаның өзектілігі: Қазіргі тіл білімінде әлем бейнесі мен адамзат болмысын тіл арқылы тану, сөз арқылы этносты зерттеу, тілдік бірліктер арқылы өлке мен елді зерделеу, ұлттық тілде жинақталған сөздік қорды жаңғырту, оларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу жер бетіндегі адами капиталдың құндылықтарын, рухани өзегін сақтау мен дамыту үшін қажет. Мұндай рухани құндылықтар тілдік коммуникативтік бірліктерде, қазақтың ауызша, жазбаша сөз өнерінде сақталған және кеңінен тараған. Жобада осы бірліктерді қамтыған коммуникативтік парадигмалар айтылым мен жазылым шеңберінде зерттелді.
Жобада ғылыми парадигмалар коммуникативтік теория негізінде практикамен ұштастырылды. Сондықтан жеке лингвистикалық класс ретінде тілдік коммуникацияның парадигмалық сипаты теориялық, әдістемелік және практикалық жағынан таратылады.
Жобаның мақсаты – қазақтың сөз өнерінің ұлттық коды ретінде айтылым мен жазылымның байланысын коммуникативтік заңдылықтар негізінде ғылыми-практикалық жағынан саралау, сипаттау; тілдік коммуникация процесіне қатысты айтылымның әдеби нормаға сәйкес қолданылу, даму, қызмет ету, сақталу жолдарын көрсету; жазылымның орфографияға қатысты нормаларын ғылыми-теориялық жүйелеу; латынәліпбиге қатысты қағидаларын жинақтау, талдау, тәжірибеден өткізу.
| Күтілетін нәтижелер | Орындалған нәтижелер |
| Латынәліпбилі жазылымның үздіксіз білім беру жүйесіндегі орнын айқындау. | Үздіксіз білім беру жүйесінде латын графикасына негізделген жазудың рөлі анықталды. Академиялық жазу когнитивтік лингвистика, лингвистика, герменевтика, психолингвистика, әлеуметтану ілімдеріне байланысты қарастырылды. Республикадағы білім беру деңгейлерінің құрылымын ескере отырып, жобаның зерттеу тобы латын графикалы жазудың тиімділігін және кириллицадан латын әліпбиіне көшуді іске асыру жолдарын көрсетеді. Үздіксіз білім беру әрқашан елдің өсуінің және жалпы білім деңгейінің басты көрсеткіші болды. Үздіксіз білім беру аспектісінде ҚР Білім беру жүйесінің барлық сатыларында латын графикалы жазудың тиімді артықшылықтары анықталды. |
| Тілдік коммуникация теориясына негізделген айтылым мен жазылым процесінің әдістемелік жүйесін әзірлеу. | Тілдік қарым-қатынас теориясына негізделген сөйлеу және жазу процесінің әдістемелік жүйесі жасалды. Ауызша және жазбаша коммуникацияны қамтамасыз ететін академиялық жазудың негізгі критерийлері анықталды: 1. Ынтымақтастық; 2. Талғампаздық; 3. Стандарттық; 4. Стратегиялық; 5.Креативтік. Ынтымақтастық байланыс процесіне қатысушылардың ынтымақтастығы деңгейінде жүзеге асырылады; талғампаздық сөйлеу және жазу процесінде тілдік бірліктерді таңдауды білдіреді; стандарттық – сөйлеу мен жазудың жалпы қабылданған нормасы; стратегиялық жазу мен сөйлеудің танымдық-психологиялық ерекшеліктері анықталды; креативтілік – коммуниканттың жеке-шығармашылық ерекшелігін көрсетеді. Сөйлеу мен жазуды үйренудің тиімді әдістері анықталып, 24.05.2022 ж.Civil Aviation Academy (Алматы) вебинарында «Академиялық жазылым бүгінгі күннің өзекті мәселесі ретінде» тақырыбындағы нәтижелері жария етілді. доктор пед.ғылым., профессор, корр мүшесі. ҚР ҰҒА Оразбаева Ф. Ш. |
Жобаны орындаушылар тізімі:
- Оразбаева Ф.Ш.
- Коканова Ж.А.
- Иманқұлова М.А.
- Мазибаева Ж.О.
- Нургазиев Т.Е.
Жарияланған мақалалар тізімі:
- Ф. Ш. Оразбаева. Академиялық жазылымның өзекті мәселелері// Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университетінің Хабаршысы Педагогика және психология сериясы. No 1(50), 2022. 122-129 бб. https://doi.org/10.51889/2022-1.2077-6861.12
- Оразбаева Ф. Ш., Иманкулова М. А., Нургазиев Т. Е. Роль письма основанной на латинском алфавите в контексте непрерывного образования//LVIII Международная научно-практическая конференция на тему «Фундаментальные и прикладные научные исследования: актуальные вопросы, достижения и инновации» 15 июня 2022 г. Номер конференции: МК-1431. 136-141 стр.
